Podatek dochodowy od osób fizycznych płaci każda osoba osiągająca dochód (bez względu na to czy odbywa się to poprzez pobieranie wynagrodzenia na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, czy poprzez osiąganie dochodów z własnej działalności gospodarczej). Podatek ten (zwany w skrócie PIT) jest – obok podatku od towaru i usług (VAT) oraz podatku od osób prawnych (CIT) – jedną z najbardziej powszechnych opłat w naszym kraju. Wysokość podatku uzależniona jest bezpośrednio od dochodu (stąd nazwa „podatek dochodowy”) – dochód to przychód pomniejszony o jego koszty. Podatek dochodowy w Polsce obejmuje wszystkie osoby osiągające dochód na terytorium kraju i obliczany jest przez samych podatników lub (w przypadku osób zatrudnionych) – przez ich pracodawców. Zgodnie z ustawą osoba, której dochody w ciągu roku są mniejsze lub równe 3091 zł (kwota wolna od podatku) jest zwolniona z uiszczenia tego podatku.
Jednym ze sposobów obliczania podatku dochodowego jest opodatkowanie na zasadach ogólnych, czyli tak zwane „progi podatkowe”: 18% (dla dochodów powyżej kwoty wolnej od podatku, ale mniejszej niż 85 528zł) i 32 % dla dochodów wyższych niż ta kwota. W pierwszym przypadku obliczony podatek wynosi 18% od zarobionej w ciągu roku kwoty (pomniejszony o 556,02zł z tytułu kwoty zmniejszającej podatek). W drugim przypadku próg 32% obejmuje nie cały dochód, ale tylko dochód powyżej 85 528zł. Do tej kwoty podatek liczony jest identycznie jak w przypadku pierwszym, a wartości powyżej – opodatkowane już są stawką 32%.
Kolejnym sposobem opodatkowania dochodów, w przypadku osób prowadzących własną działalność, jest tak zwany podatek liniowy i wynosi on 19% niezależnie od podstawy opodatkowania. Natomiast podatek w formie ryczałtu (tak zwany ryczałt od przychodów ewidencjonowanych) płaci się od przychodów z działalności gospodarczej niepomniejszonych o żadne koszty działalności. Stawki te wynoszą 3%, 5.5%, 8.5%, 17% lub 20% i związane są bezpośrednio ze źródłem przychodów. Jeśli działalność jest różnorodna możliwe jest opłacanie ryczałtu według kilku stawek.
W kwestii uiszczania podatku dochodowego od osób fizycznych możliwy jest wybór opłacania zaliczek w systemie miesięcznym, kwartalnym lub uproszczonym. Zaliczki miesięczne na podatek dochodowy (niezależnie czy jest to podatek liniowy, obliczany według skali 18%-32% czy ryczałtowy) musi zostać wpłacony w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczki kwartalne wpłacane są w terminie do 20 dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka (przy czym rozliczenie w systemie kwartalnym musi zostać wcześniej zgłoszone do odpowiedniego urzędu skarbowego). Uproszczony tryb opłaty zaliczek na podatek dochodowy nie jest możliwy dla wszystkich przedsiębiorców (tego systemu nie moga wybrać przedsiębiorcy, którzy założyli dopiero działalność lub wykazywali wcześniej straty) ponieważ podatek liczony jest na podstawie dochodów uzyskiwanych dwa/trzy lata wcześniej.