Przed rozważeniem zasad dotyczących rozliczenia VAT w ramach konsorcjum, warto dowiedzieć się, jak definiowane jest ono na gruncie polskich przepisów podatkowych. Kiedy i w jakim trybie płaci podatek VAT?
Czym jest konsorcjum?
Konsorcjum powstaje na mocy umowy konsorcjum, która nie jest definiowana w Kodeksie cywilnym czy w przepisach fiskalnych. Jedynie w ustawie Prawo bankowe wspomina się o konsorcjum bankowym. Jednak z uwagi na istniejącą w Polsce swobodę zawierania umów, możliwe jest też zawarcie porozumienia w postaci umowy konsorcjum.
W ramach konsorcjum funkcjonują dwie lub większa liczba firm, które zwykle wybierają jednego lidera uprawnionego do podpisywania umów i dokonywania rozliczeń, w tym również podatkowych. Jednak konsorcjum na gruncie ustawy o VAT nie jest traktowane jako odrębny podatnik VAT. Ustawa ta w art. 15 ust. 1 określa, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Z punktu widzenia przepisów o VAT każdy z członków konsorcjum będzie odrębnym podatnikiem, a samo konsorcjum nim nie jest.
Jak rozliczać VAT w przypadku istnienia konsorcjum?
Pojawia się w związku z tym uzasadniona wątpliwość co do trybu rozliczania podatku od towarów i usług na gruncie istnienia konsorcjum. O ile zachowana jest odrębność podatkowa wszystkich uczestników, czyli konsorcjantów, to jego działalność powinna być ujawniona w księgach i sprawozdaniach finansowych poszczególnych uczestników konsorcjum.
Natomiast koszty i przychody pochodzące z działalności konsorcjum zawsze powinny być wówczas wykazywane proporcjonalnie do udziału konsorcjanta. Będą równoważone należnościami w przypadku zysków i zobowiązaniami wobec konsorcjum w przypadku poniesienia straty.
Inaczej jest, jeśli działalność konsorcjum jest sformułowana tak, że w tym celu została założona spółka cywilna. W takiej sytuacji będzie ona wymagała prowadzenia własnej, odrębnej księgowości.
Prawo do odliczenia VAT dla konsorcjum
Jeśli konsorcjum nie działa jako spółka cywilna i nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej, prawo do odliczenia VAT będzie przysługiwało temu podatnikowi, który wybrany jest w konsorcjum jako lider. To on będzie mógł odliczyć VAT naliczony z faktur dokumentujących zakupy dokonane w związku z funkcjonowaniem konsorcjum.