Małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez siebie dochodów. Jednak ustawa o podatku dochodowym dopuszcza, na określonych warunkach opodatkowanie łączne od sumy dochodów małżonków. Z reguły wspólne rozliczanie jest korzystniejsze, ale jak to w życiu bywa – nie zawsze.
Małżonkowie mogą skorzystać z możliwości wspólnego opodatkowania, gdy:
-
wspólność majątkowa pomiędzy nimi istniała przez cały rok podatkowy,
-
byli w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy,
-
wobec żadnego z małżonków nie mają zastosowania przepisy o podatku liniowym, przepisy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osób fizycznych lub przepisy ustawy o podatku tonażowym,
-
zeznanie podatkowe zostanie złożone w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
W przypadku dopełnienia wymienionych warunków, podatek określany jest na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.
Jak już wspomniano, podatek małżonków określa się od połowy ich łącznych dochodów, w związku z tym ich wspólne opodatkowanie jest wówczas korzystne, gdy dochody uzyskane w roku podatkowym przez małżonków mieszczą się w różnych przedziałach skali podatkowej, czyli dochody jednego z nich nie przekraczają górnej granicy pierwszego przedziału skali (kwoty 85528 zł), a dochody drugiego małżonka tą kwotę przekraczają. Wówczas podatek, który wynika ze wspólnego rozliczania jest niższy porównując do podatku, który wynika z rozliczania osobnego. Natomiast, gdy dochody małżonków mieszczą się w tym samym przedziale skali podatkowej, łączny sposób rozliczania nie przyniesie żadnych korzyści. Pomijając ten fakt, i tak w takich przypadkach większość podatników korzysta z możliwości łącznego rozliczania, gdyż wystarczającym jest wypełnienie tylko jednego zeznania podatkowego.
Wspólne rozliczanie się małżonków jest również korzystne, gdy jeden z małżonków w minionym roku podatkowym nie uzyskał wcale dochodów. W takiej sytuacji podatek ustala się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów tego małżonka, który miał dochodów.
Korzyść ze wspólnego rozliczania istnieje również wówczas, gdy jeden z małżonków ma niewielkie dochody i przy indywidualnym rozliczaniu nie wykorzystałby wszystkich należnych mu odliczeń od podatku. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nakazuje odliczanie ulg od dochodu każdego z małżonków oddzielnie (od dochodu małżonka, który dokonał wydatku). Należy zauważyć, że taka tendencja nie ma zastosowania w przypadku ulg odliczanych od podatku. W wyniku wspólnego rozliczania się małżonków, podatek ustalany jest od łącznych dochodów i jednocześnie staje się wspólnym podatkiem małżonków, który w następnej kolejności można obniżyć o przysługujące ulgi odliczane od podatku.
W życiu istnieją również sytuacje, gdy wspólne rozliczanie, wcale nie musi być dla małżonków korzystne. Dotyczy to małżonków, z których jeden uzyskuje dochody tylko i wyłącznie za granicą, korzystając jednocześnie w Polsce ze zwolnienia od podatku (dochody pochodzące z pracy najemnej wykonywanej za granicą, wobec których obowiązuje umowa o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu, która została zawarta przez Polskę, przewiduje metodę wyłączenia z progresją.
Metoda z progresją, polega na tym, że w kraju nie ma obowiązku płacenia podatku od dochodów uzyskanych za granicą – są one w Polsce zwolnione z podatku. Wówczas, gdy podatnik uzyskał dochody tylko i wyłącznie z pracy w państwie, które przewiduje metodę eliminacji podwójnego opodatkowania, to w Polsce nie musi składać zeznania podatkowego. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy podatnik chce skorzystać z opodatkowania wspólnie z małżonkiem. Dochody uzyskane za granicą wtedy nie podlegają opodatkowaniu, ale są brane pod uwagę przy obliczaniu stopy procentowej stosowanej wyłącznie do dochodów osiągniętych w kraju przez drugiego małżonka. W rezultacie wspólnego rozliczania, wielkość podatku jest wyższa w porównaniu do podatku, który wynikałby z rozliczenia indywidualnego złożonego przez małżonka uzyskującego dochody w Polsce.