Nowelizacja Kodeksu pracy z 26 kwietnia 2023 roku wprowadziła w życie wiele nowych uprawnień dla pracowników, w myśl idei work life balance, czyli utrzymywania odpowiedniego balansu pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym. Wśród tych przepisów znajdują się też dotyczące wzięcia zwolnienia na opiekę nad osobami bliskimi. Pojawił się też nowy urlop opiekuńczy.
Pięć dni urlopu opiekuńczego
Uprawnienia pracownicze dotyczące urlopów zwiększyły się dzięki ostatniej zmianie w Kodeksie pracy. Pojawił się kolejny rodzaj urlopu, mianowicie urlop opiekuńczy. Zgodnie z art. 1731 Kodeksu pracy pracownik ma prawo do urlopu w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie, która jest członkiem rodziny lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym, wymagającej opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Członkiem rodziny w myśl nowych przepisów są syn, córka, matka, ojciec lub małżonek.
Wymiar urlopu opiekuńczego wynosi 5 dni w roku kalendarzowym i co najważniejsze – pracownik za czas przebywania na takim zwolnieniu nie będzie otrzymywał wynagrodzenia. Jest to bowiem urlop bezpłatny, który udzielany jest na wniosek pracownika. Wniosek ten może być złożony w formie papierowej lub elektronicznej, najpóźniej na jeden dzień przed planowanym rozpoczęciem urlopu.
Okres przebywania na urlopie opiekuńczym wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej
Innym rozwiązaniem przewidzianym przez znowelizowany Kodeks pracy jest prawo pracownika do wzięcia 2 dni wolnego lub skorzystania z 16 godzin zwolnienia od pracy. Powodem może być działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, o ile jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia zatrudniony zachowuje prawo do wynagrodzenia, ale tylko w połowie.
Wniosek o takie zwolnienie jest wiążący dla pracodawcy, co oznacza, że nie może on pracownikowi odmówić udzielenia wolnego. Powinien on jednak być złożony najpóźniej w dniu wykorzystania zwolnienia. We wniosku pracownik określa, czy zwolnienie z tytułu działania siły wyższej ma być udzielone w wymiarze godzinowym czy dniowym.